Presentatieslides als auteursrechtelijk beschermd werk: Hof van Beroep te Brussel 13 juni 2024

Artikel geschreven door Caroline Theunis, Artes Law. 

Het Hof van Beroep te Brussel oordeelde op 13 juni 2024 dat presentatieslides, waarin verschillende campagne-ideeën werden voorgesteld, auteursrechtelijk beschermd waren.

Ook al stelden de slides slechts een concept-reclamecampagne voor, waren de onderliggende ideeën voldoende uitgewerkt om aan de uitdrukkingsvereiste van het auteursrecht te voldoen.

De slides waren bovendien origineel, ook al bestonden ze grotendeels uit gangbare elementen en reeds bekende concepten. De combinatie van deze elementen was immers origineel.

De context
Communicatiebureaus Serviceplan en Tipik Communication Agency (‘Tipik’) bundelden in 2014 de krachten, om samen mee te dingen naar een aanbesteding van de Europese Commissie. Deelnemers moesten een campagnestrategie voorstellen om het bewustzijn bij het grote publiek over hun rechten als EU-burgers te vergroten.

In het kader van de samenwerking, stelde Serviceplan een concept van de reclamecampagne voor aan Tipik via presentatieslides. De slides bevatten het idee om blikjes energiedrank te verdelen met een slogan in verband met ‘recht’ op de plaats waar doorgaans het merk staat.

Na een wissel in het management van Tipik, zette Serviceplan de samenwerking evenwel stop. Beide partijen reageerden vervolgens afzonderlijk op de aanbesteding - en Tipik won. Volgens Serviceplan bevatte het door Tipik ingediende - winnende - project onrechtmatig gereproduceerde inhoud uit presentatieslides die eerder door Serviceplan met Tipik waren gedeeld.

Idee vs. uitdrukking
Cruciaal in de zaak is de fundamentele scheiding tussen ‘idee’ en ‘uitdrukking’ in het auteursrecht. Alleen wanneer een idee is uitgedrukt in een specifieke en concrete vorm, kan er sprake zijn van een ‘werk’ dat in aanmerking komt voor auteursrechtelijke bescherming.

Volgens het Hof was de inhoud van de slides van Serviceplan het stadium van intellectuele conceptie inderdaad voorbij. Zo bevatten ze onder meer de teksten ‘Rights can. De EU emancipeert de burgers’, ‘Uw rechten kennen maakt u sterker’ en ‘Wij bieden de eerste energiedrank die mensen informeert over hun rechten’. Daarnaast waren er twee tekeningen van gebruikers uitgewerkt: één die een blikje vasthoudt met daarop een ster met daarin de woorden ‘EU Power’, en één die een slok neemt uit een blikje met daarop de woorden ‘EU Rights’.

Zodoende hadden de ideeën een voldoende concrete vorm gekregen. Het voorwerp van bescherming kon voldoende precies en objectief worden geïdentificeerd in de zin van EU HvJ 13 november 2018, C-310/17, Levola Hengelo).

Combinatie van niet-originele elementen
Het Hof accepteerde weliswaar dat de elementen uit de presentatie voor het grootste deel bekend of gangbaar waren, en dus op zichzelf niet origineel.

Zo was het gebruik van een blikje als reclamedrager een courant gegeven. Volgens het Hof is deze manier van promoten deel van het ‘gemeenschappelijk erfgoed van de marketingwereld’.

Het onderwerp van de campagne (‘Ken uw rechten’), was bovendien al bepaald door de Europese Commissie, en dus evenmin een origineel element.

Serviceplan had de verschillende, banale elementen echter zo gecombineerd, dat ze samen een origineel werk vormden.

De auteursrechtelijk beschermde combinatie bestond concreet uit een schets van een reclamecampagne, waarbij een blikje energiedrank wordt gebruikt, met daarop een ster met de woorden ‘EU Power’ of ‘EU Rights’, wat de boodschap uitdraagt dat kennis, net als een energiedrankje, je sterker maakt.

Geen inbreuk op auteursrechten
In casu werd evenwel géén inbreuk op de auteursrechten van Serviceplan vastgesteld. Tipik had wel ideeën uit de presentatie gebruikt, maar zonder (een deel van) de originele combinatie te kopiëren.

Ze reproduceerde Tipik’s voorstel niet de boodschap van het project van Serviceplan (‘noch semantisch, noch formeel’). De boodschap in het project van Serviceplan-project was ‘kennis is macht’ (waarbij het energiedrankje symbool staat voor kracht en dus macht), terwijl Tipik de slogan ‘My rights, My power.’ gebruikte, oftewel de boodschap dat kracht voortkomt uit rechten (en niet kennis).

Daarbij werd de combinatie van elementen die het project van Serviceplan origineel maakte, niet overgenomen. Zo gebruikte Tipik geen energiedrank om haar boodschap te ondersteunen, geen ster en niet de termen ‘EU Power’ en ‘EU Rights’. Ze gebruikte de eigen slogan ‘My rights. My power’ en symboliseerde de rechten door oprijzende bubbels met pictogrammen in.

Geen oneerlijke marktpraktijk noch schending van bedrijfsgeheimen
Bij gebrek aan inbreuk op haar auteursrechten, kon Serviceplan zich in casu ook niet op de leer van de oneerlijke marktpraktijken beroepen.

Het Hof haalde onder meer de Cassatierechtspraak aan, dat het voor vaststelling van een oneerlijke marktpraktijk niet volstaat dat een onderneming geen enkele creatieve inspanning deed en zodoende rechtstreeks voordeel haalt uit de investeringen van een concurrent voor de creatie van economische waarde. Een rechter kan deze praktijken echter als onwettig beschouwen op een andere basis dan de eenvoudige handeling van het kopiëren.

Ten slotte beriep Serviceplan zich nog tevergeefs op een schending van bedrijfsgeheimen. Serviceplan had de slides bewust gedeeld tijdens de samenwerking, zonder de nodige vertrouwelijkheids-afspraken vast te leggen.